મારે પણ ઝળહળવું થોડું,
અંધારે ટળવળવું થોડું.
થીજ્યો પર્વત આંસુઓનો,
યાદોમાં ઓગળવું થોડું.
હું આ ક્ષણને ધીમે ઓરું,
જીવતર થોડું, દળવું થોડું.
ઓશિકે સૂતી ઇચ્છાઓ,
તેથી બસ, સળવળવું થોડું.
બાજી માંડી સાવ અમસ્તી,
અવળા પાસા, વળવું થોડું.
સંબંધો ભરડો લઈ ઘેરે,
બોઝિલ, વાસી, ભળવું થોડું.
એકધારું વ્હેવું ત્યાં ખળખળ,
ભીંજાવું, ખળભળવું થોડું.
આજીજી તારે સરનામે,
એમ તથાસ્તુ ફળવું થોડું.
મ્હોરા એટલા, ચ્હેરો ભૂલ્યા,
દર્પણ નામે છળવું થોડું.
-ભાર્ગવી પંડ્યા
ગમતું આમ રઝળવું થોડું,
કુદરતને બસ, મળવું થોડું!
દીવાને જોઈ કહેતું મન,
મારે પણ ઝળહળવું થોડું ! *
જીવાયું જીવન ભારેખમ્મ,
જીવું છેલ્લે હળવું થોડું!
થાકીને સૂરજ પણ કહેશે,
સારું છે આ ઢળવું થોડું !
મળશે થોડું, થોડું ના પણ!
જીવન છે ટળવળવું થોડું!
-હેમંત મદ્રાસી
मे जोयुं जळहळतुं पोडु.
अंधारुं शुं करवा छोडुं.
तारी तस्वीरने त्यां टांगीश
आज ह्र्दयमां खीली खोडुं.
तुं मारो दुश्मन छे के शुं
जेने चाहुं ऐ तरछोडुं ?
तारी लट फरफर फरके छे.
मारे आव्युं वावाझोडुं
तारी केवी अजब गति छे
थकवी नाखे तो पण दोडुं.
मुक्त हवाने पकडी बेठा
ऐवा परपोटाने फोडुं.
पेले पार मळे जो मंजिल
हद-बेहद थै सरहद तोडुं.
--- धर्मेश उनागर
એક આળું ગીત
ચૈતરની ડાળીએ હિંચકો રે બાંધ્યો
એનાં હલ્લેસાં છાતીમાં વાગ્યા હબ્બેસ
મૂંઇ ,હું તો મોગરો બનું કે બનું જૂઇ ?
ધડધડ ધબકારા ઊંચા-નીચાં ચીતરાયા
પાણીનાં રેલાં શી વહેતી રે કાયા
હું તો ટગલી ટચાક્ જેવી નાજુકડી નાર
મારાં લાંબા થિયાં રે પડછાયા !
આંધળી ભીંતોને પછી આંખો ફૂટી
જુએ ખીંટીએ ટીંગાતો ટગર ખેસ...
મૂંઇ, હું તો મોગરો બનું કે બનું જૂઇ ?
પાલવ અડે ને થાય ઉઝરડાં લોહીઝાણ
જાણ એની કોઇને ક્યાં જાણ ?
સપનાં સંધ્રુકી હું તો રાંધું કંસાર
આપે મોતીડાં એનાં પરમાણ...
મારાં ફળિયાએ વેર જૂનું લીધું રે લોલ
મેં જ મુંને ઠેબે ચડાવી હંમેશ...
મૂંઇ, હું તો મોગરો બનું કે બનું જૂઇ ?
-અનિલ વાળા
ગઝલ....
ઊગ્યો છે તો આથમવાનો
સૂરજ બીજું શું કરવાનો ?
ગઝલોના ફંદામાં આવ્યો
લાગે આ માણસ મરવાનો....
પોતાનો ફોટો મેલીને
પોતાને દીવો કરવાનો.....
પથ્થર પાદરનો આવીને
આંખો વચ્ચે ખરખરવાનો...
મોત ! તને સત્કારું આજે
હું તારાથી ક્યાં ડરવાનો?
ઘેલો માનો તો ઘેલો છું
હું તો બસ આમ જ ફરવાનો....
હૈયું તારૂં ચોખ્ખું કરજે,
હું છું મેળો ત્યાં ભરવાનો....
- અનિલ વાળા
. [ शकती संग्राम काव्य ]
रचना - चमन गज्जर
( कवित )
बीन कुं बजाय नित वेद ने पुरान गाय,
वोही महमाय पाय शीश को नमावुं मैं,
नही मुज में है मती, जानतो न कांय अती,
एक ही तिहारी गती, मती मात पावुं मै,
सुजे न शबद लेश करी कथा केम केश,
बाळ छु हजी तो केम कवीता रचावुं मैं,
हंस की वाहीनी एवी सुर मुनी लोक सेवी,
दीजीये आशिष देवी मात गुन गावुं मैं. (१)
कुल की तुं देवी मात टाळ अवरोध घात,
सर पें पसार हाथ जाणजे हुं बाळ तुं,
वेग थी करव्वा वार आवजे तुं अण वार,
सुणके पोकार ततकार ले संभार तुं,
बाधक जो होय कांय सरवे चामुंड माय,
आवजे सहाय, सबे दुरगुण टाळ तुं,
बाळ छुं तमारो हाथ ज़ालजे तुं मारो,
एक आपनो सहारो मात आवी लेजे भाळ तुं. (२)
जगत सब वंदना करत है माथ नामी,
नारदजी जाको जश गावत दिन रात है,
दैवी पुराण भाखी समरण जा व्यास।करे,
शारद कर वीणा धारी जाको गुन गात है,
भगतां की तारण जे मारण असुरां दल,
जारण सब पाप कुं जे सिंह पे सोहात है,
चोटीला डुंगर की धार पे विराजी बैठी,
जगत की जननी सो चामुन्डा मात है. (३)
( दुहा )
अहर थयो अवनी परे, मोटो मैखासुर,
दळ हाक्यां देवो परे, करमे राखह कृर.
हाथ धारी हथियार कंई, तीर ढाल तलवार,
दैत उपड्या दैव पर, वेगे लईने वार.
( हरीगीत )
तलवार खडगां हाथ धारी वार निशिचर आवती,
गडेडाट पडघा पडत गगने धरा धृजी जावती,
कटकटही जंबुक दंत गिद्धां टोळ गगने छावती,
वैताळ देतो ताळ वहरां गीत जोगण गावती.
खळभळ्यो आखो खलक ने नभ मंड्ळ पण कंपी गयुं,
वायु डरी थ्यो थीर सागर नीर पण थीजी गयुं,
छुटी समाधी शिवनी छीर सागरे शेष ज डग्यो,
गजराज कंभुठाण छांडी तरत वन पंथे भग्यो.
( दोहा )
करे विनंती जोरी कर, सघळो सुर समाज,
राखह रणमां रोळवा, आवो अंबा आज.
( छप्पय )
तुंही रिधि सिधि धृती, तुंही किरती अरू विध्या,
तुंही धरणी तुं आभ, तुंही दिन रात रू संध्या,
तुंही आर्या कात्यायनी, कौशिकी ब्रह्मचारीणी,
तुंही भुती सन्नती, तुंही सब जगत धारीणी,
क्षमा पुष्टी अरू तुष्टी तुं, तुं जया विजया ज्वालिका,
दैत्य सेन रण नाशकुं, करन प्रगट हो कालीका.
तुंही जगत के जीव, दान जीवन देनारी,
विना रूप रूप घणां, सर्व स्थळ विचरनारी,
तुं उथापी अधरम्म, धर्म थापन करनारी,
देत दुष्ट कुं दंड, भक्त कुं रक्षनहारी,
परवत्त शिख्र नदी नाळ पे, वन उपवन तव वास है,
शरण छीये सरवेसरी, एक आप री आस है.
तुं वेदोना छंद, तुंज पुराण नी वाणी,
तुंज आतमा रूप, पंच भुतां परमाणी,
तुंज मीन धरी रूप, वेद पाताळ थी लावी,
वळी रूप वाराह, धरी धर दांत उठावी,
नरसंग रूप लई निसरी, थंभ फार ततकार है,
कर जोर विनती सुर करे, तुं करनहार किरतार है.
( दोहो )
तारण भक्त जारण अघ, मारण दैत विकराळ,
प्रगट थाओ परमेहरी, जोगण बन कर ज्वाळ.
मैखासुर ने मारवा, जागी जगदंबा,
दैतां दळने डामवा, आवी रण अंबा.
( हरीगीत )
भुजा अढारे शस्त्र ने असवार सिंहे ओपती,
मुख कमळ नी ए कांती कोटी चन्द्र ने शरमावती,
विशाल भाल कपाल तेजे सुर्य जांखो थाय छे,
सुर काज करवा आज अंबा जुद्ध लडवा जाय छे.
( छंद - पद्धरी )
शंभर असुर मैखाय सुर, वळी चंड मुंड दळ अती करूर,
ने वज्र दंत जंभक निठुर, अने मुष्टी छद्म मायावी कृर.
ढम ढमक ढोल गैबी निसाण, भय करत गात जोगिन्ह गाण,
त्यां भुत प्रेत नाचंत पिशाच, रण खाळ नाळ सिंहयाळ राच.
गरजंत घोर करी अट्ट हास, भ्रख लेत रम्त जोगिन्ह रास,
वैताळ ताळ दैवत कपाळ, अहराण काण मांडंत काळ.
चिक्षुर कृर बाष्कल बिडाल, लई खडग परशु हथ भिन्डीपाल,
सब भडक दैत चामुन्ड भाळ, शीश गगन आंब पैरां पताळ.
चामुन्ड उत्त किन्हो हुंकार, करी शस्त्र वरषा दैतां संघार,
अति क्रोधवंत गद्दा उठाय, धरी विविध शस्त्र मैख असुर धाय.
करी क्रोध मात मारंत लात, पर्यो माथ धुनी बौ धुरी खात,
मारो पछारो बौ होत शोर, गाजंत नभ्भ सुर शब्द घोर.
तब रक्त बीज गर्जन करंत, ता शीश काट खप्पर भरंत,
असुराण देह भ्रख रग्त पान, करी मात कर्त भयकार गान.
( हरीगीत )
करी पान रगतां गान कर भयकार नाची जोगणी,
विकराळ धार्युं रूप निशिचर काळ रणमां जो बणी,
दानव परे करी कोप रण तरशुळ नी भोंकी अणी,
भव तरण तारण दैत मारण पाप जारण जोगणी.
काली करीने कोप रण भयकार थई भडती हती,
विंध्या पहाडे घोर त्राडे जुद्ध ए लडती हती,
पापी पछाडी रक्त लई निज भरत खप्पर भोगणी,
भव तरण तारण दैत मारण पाप जारण जोगणी.
भुजा अढारी कोप कारी सिंह स्वारी कर लडी,
फुंफाड मारी शस्त्र धारी जोगणी जुधे चडी,
विकराळ लईने वेश रण माता बनी गई मारणी,
भव तरण तारण दैत मारण पाप जारण जोगणी.
तरशुळ ने तशवार तोमर खडग बौ रण खखडीयां,
भेंकार कंई भुतावळो रण प्रेत पण राची रह्यां,
करतो कडाका आभ धणणण करत धरणी धणधणी,
भव तरण तारण दैत मारण पाप जारण जोगणी.
( छप्पय )
चडी रणे चामुन्ड, मुंड दैतारां उड्डै,
करी क्रोध हुंकार, धार खडगांसु गुड्डै,
दैत सेन हुकळे, पडे खणवार न टक्कै,
थई गई भागम भाग, आग सुं को न अटक्कै,
विंध्याचळ थी उतरी, क्रोध रूप करतांत,
कर जोड 'चमन' कवी उचरे, जय जय चामुंड मात.
वंध्यो महिष असुर, कृर राखह दल भागै,
रूप धार्यो विकराळ, काळ दैताण कुं लागै,
करण दैव को काज, आज रण अंबा आवी,
मार्या चंड ने मुंड, नाम जग चामुन्ड का'वी,
मारण दैत तारण भगत, जारण अघ जग आग,
कर जोड चमन कवी उचरे, भयसु कृर गये भाग.
( दोहा )
गिद्ध जरख शिंयाळवां, भ्रखे मांस दैताण,
रिपुयां ने रण रोळीयां, कर धारी करपाण.
करी कोप रण कारमो, मार्यो महिष असुर,
अभय जगतने अरपियो, दान भय थो दुर.
[ चमन गज्जर कृत ]
પારેખની તા. ૨૭-૯-૧૯૬૮ના રોજ લખાયેલી મૂળ કવિતા)
ધીમે ધીમે ઢાળ ઊતરતી
ટેકરીઓની સાખે
તમને ફૂલ દીધાંનું યાદ
સળવળ વહેતી કેડસમાણી લીલોતરીમાં
તરતા ખેતરશેઢે સોનલ તમને ફૂલ દીધાંનું યાદ
અમે તમારી ટગરફૂલ-શી આંખે
ઝૂલ્યાં ટગર ટગર તે યાદ
અમારી બરછટ બરછટ હથેળીઓને
તમે ટેરવાં ભરી કેટલી વાર પીધાંનું યાદ
તમારી નાજુક નાજુક હથેળીઓને
અમે ટેરવાં ભરી કેટલી વાર પીધાંનું યાદ
તમને ફૂલ દીધાંનું યાદ
અડખેપડખેનાં ખેતરમાં
ચાસ પાડતાં હળ મારી આંખોમાં તરતાં
એકલ-દોકલ કોઈ ઉછળતું સસલું દોડી જતાં
ઝાંખરાં પરથી પર્ણો ખરતાં
તરે પવનના લયમાં સમડી
તેના છાયા છૂટાછવાયા ફાળ ઘાસમાં ભરતાં
તમને ફૂલ દીધાંનું યાદ.....
ડાળ ઉપર ટાંગેલી ઠીબનું
નાનું સરખું બપોર ઊડી
એક સામટું પાંખ વીંઝતું હવા જેવડું થાય
ડાળ ઉપર ટાંગેલી ઠીબમાં
સવાર પીતું નીલરંગનું પંખી જોઈ
ઝાડ ભૂલ્યાંનું યાદ
ધીમે ધીમે ઢાળ ઊતરતી
ટેકરીઓની સાખે
તમને ફૂલ દીધાનું યાદ......
ના તને ખબર પડી, ના મને ખબર પડી,
કે હું પ્રેમમાં પડ્યો કે તું પ્રેમમાં પડી;
કારણમાં આમ કઇ નહીં, બે આંખ બસ લડી,
ને હું પ્રેમમાં પડ્યો કે તું પ્રેમમાં પડી.
બંનેના દિલ ઘડકતા હતા જે જુદા જુદા,
આ પ્રેમ એટલે કે એને જોડતી કડી;
શરમાઈ જતી તોય મને જાણ તો થતી;
મારી તરફ તું જે રીતે જોતો ઘડી ઘડી.
હૈયું રહ્યું ન હાથ, ગયું ઢાળમાં દડી;
મેળામાં કોણ કોને ક્યારે ક્યાં ગયું જડી.
ઢળતા સૂરજની સામે સમંદરની રેતમાં
બેસી શકે તો બેસ અડોઅડ અડીઅડી;
મારા વિના ઉદાસ છું તે જાણું છું પ્રિયે
મેં પણ વિતાવી કેટલી રાતો રડી રડી.
મેં સાચવ્યો ’તો સોળ વરસ જે રૂમાલને;
તું આવ્યો જ્યાં નજીક ને ત્યાં ઉકલી ગઇ ગડી.
- તુષાર શુક્લ
ગુજરાત મારો બાગ છે.
------------------------------------
ગુજરાત મારો બાગ છે.હું ગુજરાતની થાતી છું.
શુરવીરતાને યાદ કરો તો,ખમીરવંતી છાતી છું.
ગર્વ કરો ગુજરાતી છું.
તાપી અને સાબરમતી,નર્મદા કંઇ માત છે,
કંઈ ચોટીલો,કંઇ ઇડરોયો,ગિરનાર જેવો તાત છે,
ચોતરફ ઘૂઘવાટ છે,સાગરની હૈયાતિ છું.
ગર્વ કરો ગુજરાતી છું.
કયાંક જોશી,કયાંક ઘાયલ,ક્યાંક નર્મદની વાત છે,
પન્નાલાલને ધૂમકેતુની,કંઇક ઊંચેરી જાત છે,
રંગ કસુંબલ વાત કરો તો,મેઘાણી નો નાતિ છું.
ગર્વ કરો ગુજરાતી છું.
જલાબાપુની સેવા બોલે,નરસૈયોં તો ઘર ઘર ડોલે,
સંત - ફકીરો ફરતાં -ફરતાં,અંતરમનના તાળા ખોલે,
દયા દાન ને હૈયે ધરતી,માનવતાની જાતિ છું.
ગર્વ કરો ગુજરાતી છું......
મંદીરોની ધજા ફરકતી,ધોધ તણો પછડાટ છે,
પક્ષીઓનાં કલરવ વચ્ચે,મોર તણો થનગાટ છે,
સુંદરતાની વાત કરો તો,ખુશ્બુ કંઇ મદમાતી છું.
ગર્વ કરો ગુજરાતી છું...
-- દેવેન્દ્ર ધમલ
***વાંજિયામેણું***
રાત મધરાત થાય ને વેણ ઉપડે,
કવિતાની, વાર્તાની
ને વળી ઉંઘ?
એનો દુઃખાવો અલગ,
શું કરું સમજાય નહિ,
પણ જ્યારે દુઃખાવો વધે એટલે જવું જ પડે,
કાગળ કલમ પાસે, દોડતા,
જમણાં હાથની આંગળીઓ થથરવા લાગે,
જાણે કે મા ના પગ થથરે બાળકને જન્મ દેતી વખતે,
પણ હું થોડી દેવકી છું કે સ્ત્રી છું?
હું થોડી જન્મ આપી શકું?
પણ તો ય જન્મ આપવો પડે,
જમાનાનાં સિધ્ધાંતને અવગણી,
ને પછી અવતરે,
એક કવિતા કે વાર્તા,
પણ,
નવજાત કૃષ્ણ થોડી છે!!
છતાં વાસુદેવ માફક ટોપલીમાં લઈ નીકળું,
કવિ, લેખકોનાં ધોધમાર વરસાદ વચ્ચે,
પણ નવજાત કૃષ્ણ થોડી છે!!
જેનાં પગ અડતા જ વોટ્સ એપની યમુના નદી રસ્તો આપે,
અને સાથે કોઈ શેષનાગ પણ નથી,
જે મારા નવજતની રક્ષા કરે,
જુથવાદથી, આલોચકોથી....
અને મારું નવજાત વોટ્સ એપમાં તણાઈ જાય,
મરી જાય,
અને ફરી થી બની જાઉં, હું વાંજિયો...
મેહુલ પડિયા
નથી કોઈ સમ્બંધ ન સગપણ મળે છે
છતાં રોજ સાંજે એ બે જણ મળે છે.
મિલન આપણું સૌને ખૂંચેછે શાયદ,
જમાનાને નાહકનું કારણ મળે છે.
બધાને છે ફરિયાદ બસ એજ વાતે,
અમે ના કહ્યું છતાં પણ મળે છે.
તરસ હોઠ પર આંખ છે પાણી પાણી,
ને ચહેરા ઉપર ધીકતું રણ મળે છે.
વળાવીને બેઠું છે ઘર એની રોનક,
હવે દ્વારપર સુકું તોરણ મળે છે.
ગજબ છે આ પથ્થરોના નગરમાં,
તિરાડો વિનાય દર પણ મળે છે.
ખલીલ એથી ધનતેજ યાદ આવે,
હજી ત્યાં મને મારું બચપણ મળે છે.
ખલીલ ધનતેજવી
ઉંબરે ઊભી સાંભળું રે બોલ વ્હાલમના;
ઘરમાં સૂતી સાંભળું રે બોલ વ્હાલમના.
ગામને પાદર ઘૂઘરા વાગે,
ઊંઘમાંથી મારાં સપનાં જાગે,
સપનાં રે લોલ વ્હાલમનાં.
ઉંબરે ઊભી સાંભળું રે બોલ વ્હાલમના.
કાલ તો હવે વડલાડાળે ઝૂલશું લોલ,
કાલ તો હવે મોરલા સાથે કૂદશું લોલ,
ઝૂલતાં ઝોકો લાગશે મને,
કૂદતાં કાંટો વાગશે મને,
વાગશે રે બોલ વ્હાલમના.
ઉંબરે ઊભી સાંભળું રે બોલ વ્હાલમના.
આજની જુદાઇ ગોફણ ઘાલી વીંઝશું લોલ,
વાડને વેલે વાલોળપાપડી વીણશું લોલ.
વીંઝતાં પવન અડશે મને,
વીણતાં ગવન નડશે મને,
નડશે રે બોલ વ્હાલમના.
ઉંબરે ઊભી સાંભળું રે બોલ વ્હાલમના;
ઘરમાં સૂતી સાંભળું રે બોલ વ્હાલમના
મણિલાલ દેસાઈ
મન
મન કાં મનમાં ને મનમાં સળવળે ?
વણફળ્યા શમણે શાથી ટળવળે ?
પર્વત આકાંક્ષાના ખડકો; પછી
ભીતર ને ભીતર આખા ખળભળે !
અંતરમાં આ વડવાનળ સળગતો,
ને રોમેરોમ લાવા બળબળે.
બિગડી સો બન જાયે જબ ભી કહીં,
સ્નેહ દીવા નજરોમાં જળહળે.
મારો જીવોજી નક્કી છે નદી,
એથી તો એ હંમેશા ખળખળે
- મુકેશ દવે
ધીંગાણું
બાપુના ગઢમાં બધી જણસ છે, બે વાતની ખોટ છે
પહેલું તો કે' યુદ્ધ થાય નહીં, બીજું ફાટલો કોટ છે
શિરોહી તલવારનું લટકવું વર્ષો જૂનું ખીંટીએ
ને ફાટ્યો છે કોટ કાળબળથી આડી ઊભી લીંટીએ
બાપુ કહેતા : ‘નોતરાં દઈ દઉં દેમાર બારોટને
શત્રુ મારું - એમ આજ બખિયા મારી દઉં કોટને'
દોરા સોતી સોયથી પલકમાં દારુણ હલ્લો કર્યોને
બાપુએ કોટને કસબથી કાતિલ ટેભો ભર્યો
ત્યાં તો 'લોહી' એમ ચીસ સહસા પાડી ઊઠી આંગળી
ને બાપુના ટેરવે રગતની શેડ્યું ફૂટી નીકળી
'ખમ્મા, ખમ્મા બાપ…' એમ કહીને બાપુ કરે હાકલા
ખીંટીથી તલવારને લઈ કરે લોહી વડે ચાંદલા
થાતું બાપુને : બહુ શુકનવંતો આપણો કોટ છે
કિંતુ એક જ ખોટ, આજ અહીં ના એક્કેય બારોટ છે
- રમેશ પારેખ
'ટળવળે છે' (ગઝલ )
નદી આવતાં વેંત પાછી વળે છે,
અને એક દરિયો હજી ખળભળે છે!*
જરા મારી સાથે તું બોલી અને ત્યાં,
હ્રદય કોઈનું લાગે છે કે બળે છે !
બધાંનું તું બસ, કામ કરતો રહે છે,
ખબર નહિ, તને એમાં તો શું મળે છે!
તું આ સાંજનો ફોટો લે છે ને ત્યાં તો,
નવા રંગ જન્મે લો, બીજી પળે છે!
ઘણાંને મળે પ્રેમ માંગ્યા વગર ને
ઘણાં પ્રેમ માટે અહીં ટળવળે છે!
જરા ઠેસ વાગે, પછી સમજે છે સૌ,
અહમ તો ક્યાં એમ જ કદી ઓગળે છે !
-હેમંત મદ્રાસી
મૌનની સાંકળ હવે તૂટે તો કહું
પંથ છે લાંબો કદી ખૂટે તો કહું
એક ઇચ્છાને છૂપાવી રાખી હવે
નજર ની ટશરો તને ફુટે તો કહું
હું કદી આંબી શકું ના આકાશને
એક બે વાદળ હવે ઝૂકે તો કહું
શુન્યનુંસર્જન પછીતોસંભવ થશે
એકડો તું યે જરા ઘૂટે તો કહું
લાગણી ને કોઇ ના રોકી પણ શકે
અહંમ નો ફુગ્ગો વળી ફુટે તો કહું
પ્રવીણ ગરવા સજનવા
તલવારની ધાર પર.....
માણસ હું ચાલનાર તલવારની ધાર પર હતો,
ખબર ના પડી કેમ?હું સહેલાઇથી
છેતરાઇ ગયો.
મીરાં ને મહાદેવ બધાના હોઠ પર
રમતા હતા,
નામ મારું પણ લેવાય,ઝેર ના પારખા
હું કરી ગયો.
બધાય જવાબ મેં અે રીતે ધારદાર
આપી દીધા,
મહેફીલમાં વાત અેમની આવીને હું
કેમ અટકી ગયો?
નિરાંતે બેસવાને હું દૂર ખેતરમાં જઇ
બેઠો,
પંખીઅોનું ટોળું આવ્યું ને હું ચાડિયો
બની ગયો.
સોે કોઇઅે ભેગા મળી ગામમાં ઢંઢેરો
પીટાવી દીધો,
"મધુકર" ચોર છે,આજ ફરી કોઇનું
દિલ ચોરી ગયો.....
પિયુષ મકવાણા 'મધુકર'
એકલા સાંજે બગીચે બેસવું શું ચીજ છે ?
બાંકડો શું ચીજ છે ? બુઢઢા થવું શું ચીજ છે ?
ચીજવસ્તુ થઈ ગયેલી આંખને પૂછી જુઓ
સાવ ખાલીખમ સડકને તાકવું શું ચીજ છે ?
કઈ તરસ છે એ કે એને આમ પાલવવી પડે ?
રોજ આખેઆખું છાપું પી જવું શું ચીજ છે ?
રોજ એનાં એ જ સાલાં ફેફસાં વેંઢારવાં
રોજ એનું એ જ જીવ પર આવવું શું ચીજ છે ?
ગોળ ચશ્માં, ગોળ દિવસો, ગોળ ઝળઝળિયાં, રમેશ
ગોળ રસ્તા, ગોળ જીવે હાંફવું શું ચીજ છે ?
વિશ્વ સામે જીભ આખી હોડમાં મૂકવી, રમેશ
હોડ શું છે ? હાર શું છે ? ઝૂઝવું શું ચીજ છે ?
રમેશ પારેખ
નશાના ધામ તરફ મસ્તીના મુકામ તરફ,
નિગાહ છે કે રહે છે સદાય જામ તરફ.
કરી જો બંદગી સાહેબની અદબથી કરી,
વળ્યા ન હાથ અમારા કદી સલામ તરફ.
ઉઠાવો કોઈ જનાજો જવાન પ્યાસ તણો,
કે મીટ માંડી નથી જાતી ભગ્ન જામ તરફ.
હવે તો દ્રષ્ટી ફક્ત સાદગીને શોધે છે,
ગયો એ દોર કે રહેતી હતી દમામ તરફ.
એ સ્નેહનું જ રૂપાંતર છે એય પણ ક્યાંથી,
કે એમને હો તિરસ્કાર મારા નામ તરફ.
દીવાનગીમાં અજાયબ મળી ગઈ દ્રષ્ટી,
કે ફાટી આંખથી જોતા રહ્યા તમામ તરફ.
ગતિ ભણી જ નજર નોંધતા રહ્યા કાયમ,
કદી ગયા ન અમે ભૂલથી વિરમ તરફ.
જો હોય શ્રદ્ધા મુસાફર ને પૂર્ણ મંજિલમાં,
તો આપમેળે વળે છે કદમ મુકામ તરફ.
અમૃત ઘાયલ
ખોબો ભરીને અમે એટલું હસ્યાં
કે કૂવો ભરીને અમે રોઈ પડ્યાં.
ખટમીઠાં સપનાઓ ભૂરાં ભૂરાં
કુંવારા સોળ વરસ તૂરાં તૂરાં
અમે ધુમ્મસના દરિયામાં એવાં ડૂબ્યાં.
કે હોડી-ખડક થઈ અમને નડ્યાં.
ક્યાં છે વીંટી અને કયાં છે રૂમાલ?
ઝૂરવા કે જીવવાનો ક્યાં છે સવાલ?
કૂવો ભરીને અમે એટલું રડ્યાં
કે ખોબો ભરીને અમે મોહી પડ્યાં.
જગદીશ જોશી
ઓળખીતા ખ્યાલમાંથી બ્હાર આવો!
સાવ, બરછટ છાલમાંથી બ્હાર આવો!
એટલું અઘરું નથી – જીતી જવાનું
છે શરત, કે ઢાલમાંથી બ્હાર આવો!
એક, બીજું વિશ્વ પણ અસ્તિત્ત્વમાં છે
કૂપનાં કંકાલમાંથી, બ્હાર આવો!
છેતરી બહુ જાતને જાતે જ દોસ્તો!
ગોઠવેલાં વ્હાલમાંથી બ્હાર આવો!
કાં કહી દો કંઇ નથી, ને કાં બધું છે
કાં, નપુંસક ખાલમાંથી બ્હાર આવો!
એકપણ ખિસ્સું નથી હોતું કફનમાં
જીવ! માલામાલમાંથી બ્હાર આવો!
શક્ય છે, તમનેય મળશે માર્ગમાં એ
ઝટ કરો, ગઇ કાલમાંથી બ્હાર આવો!!!
- ડૉ. મહેશ રાવલ
અમથા અમથા અડ્યા
કે અમને રણઝણ મીણા ચડ્યા.
એક ખૂણામાં પડી રહેલા હતા અમે તંબૂર;
ખટક અમારે હતી, કોઇ દી બજવું નહીં બેસૂર:
રહ્યા મૂક થઇ, અબોલ મનડે છાના છાના રડ્યા. –
કે અમને રણઝણ મીણા ચડ્યા.
જનમ જનમ કંઇ ગયા વીતી ને ચડી ઊતરી ખોળ;
અમે ન કિંતુ રણઝણવાનો કર્યો ન કદીયે ડોળ:
અમે અમારે રહ્યા અઘોરી, નહીં કોઇને નડ્યા. –
કે અમને રણઝણ મીણા ચડ્યા.
આ જનમારે ગયા અચાનક અડી કોઇના હાથ;
અડ્યા ન કેવળ, થયા અમારા તાર તારના નાથ:
સૂર સામટા રહ્યા સંચરી, અંગ અંગથી દડ્યા. –
કે અમને રણઝણ મીણા ચડ્યા.
હવે લાખ મથીએ, નવ તોયે રહે મૂક અમ હૈયું;
સુરાવલી લઇ કરી રહ્યું છે સાંવરનું સામૈયું:
જુગ જુગ ઝંખ્યા ‘સરોદ’-સ્વામી જોતે જોતે જડ્યા. –
કે અમને રણઝણ મીણા ચડ્યા.
-મનુભાઈ ત્રિવેદી ‘સરોદ'
અનુસ્વાર
કેમ શંકરના જટાળા મસ્તકે
આ ચળકતું ચાંદનું ટપકું હશે?
ઓસબિંદુ છાનુંમાનું શીદને
પાંદડા ઉપર જઈ બેઠું હશે?
કેમ આ ભમરાનું ગુંજન સાંભળી
પાંખડી ઝૂકી જતી આભારમાં?
એકલાં ને જે અટૂલાં હોય છે
પામતાં શું પૂર્ણતા, અનુસ્વારમાં?
નાસિકાના દંડનો આધાર લઈ
ભ્રૂકુટીના મૂકીને માત્રામરોડ
પેલી જગ્યાએ જ ઘૂંટાવાના કોડ
ગુંજતા રહેવાય જ્યાં શરણાઈ થઈ
શ્યામવનમાં સાંકડી કેડી મળે
રાવટી રોપીને જ્યાં અટકી શકું
ઊના ઊના વાયરાઓ સળવળે
છાકટી એ છોળથી છટકી શકું
બોલને, પ્રતિબિમ્બની ચૂકવી નજર
કંકુપગલે કેશમાં ઓળાઉં કે?
સ્વપ્નમાં સળ જેવું પાડી રીતસર
ઝીણાં ઝરણાંઓમાં ઝબકોળાઉં કે?
જોઈ કોરા કેશ ને કોરું કપાળ
છાને ખૂણે આંખ ભીની થાય છે?
સેંથી પર અનુસ્વાર હોવો જોઈએ?
સાચું કહેજે, તારો શો અભિપ્રાય છે?
~ ઉદયન ઠક્કર
પ્રત્યેક પળ જીવવાની હોય છે,
ભેગી કરીને સીવવાની હોય છે.
આરાધના કોની કરો ? મુદ્દો નથી,
શ્રદ્ધા-સબૂરી શીખવાની હોય છે.
સારાંશ આખી વારતાનો એટલો,
નાહક વ્યથાઓ ઝીલવાનો હોય છે.
સોપો પડી જાશે હવે એ વાત પર,
કોરી કથાઓ ભીજવાની હોય છે.
વિશ્વાસ કરવો કેમ ફાવે ઘાત પર,
તલવાર જાતે વીંઝવાની હોય છે.
આલાપ
પ્રેમ
અચાનક
એકાએક
અધુરૂ
અવઢવમાં
આયખુ
આવી પડ્યુ,
અને ત્યારે જ
એ તારા
આગમન થી
આ સમગ્ર
અચેતન
અંગ માં
એકાએક
અટુલુ પુષ્પ
આળસ મરડી
અત્યંત
આનંદિત થયુ,
અશ્રુ પણ
અચાનક
અટકી જઇ
આમ હસવા લાગ્યું.
એ સ્નેહ સાગર
અતિશય વહ્યો,
અત્યારે
આજ
આ પળ
આ જિંદગી
અધૂરપ છોડી
આહલાદક
આનંદ સંગાથ
એની સંગ
અનંત રાહે
આળોટવા લાગી.
એનુ કારણ
એક જ
અને
એ તારો
અગાઢ -
અનરાધાર
અવિરત વહેતો
અનેરો 'પ્રેમ'
-જ્ન્નત
પિનલ સતાપરા
. [ दशावतार वंदना ]
छंद - छप्पय
रचना - चमन गज्जर
प्रथम माछली रूप, और तन कच्छप धार्यो,
तृतिय भुंड तन धरी, चतुर नरसंग पधार्यो,
पंच ईन्द्र रो भ्रात, षष्ट परशुधर कोप्यो,
सप्त राम अठ कृष्ण, कोप पद मथुरा रोप्यो,
नवम वखत साकेत मांहे, बुद्ध रूप आपी बण्या,
कल्की पधारो कलीयुग पाप थी कमठ शेष बौ कणकण्या.
( मत्स्य अवतार )
सत्य व्रत्त मनुराज, काज उत्तम ईह करतो,
धरम काज दिल धगश, नित्य नाराण समरतो,
अयो थो परलय काळ, भाळ हरी लेन पधार्यो,
बात कही समुजाय, आप जेही निर्णय धार्यो,
नाव बनावी राजवी, जळ मांहे तरती करी,
मन 'चमन' ज्ञान पुरान को, दीयो रूप मत्सय धरी.
( कमठ अवतार )
मथन दधी को करन, देव दानव मीली आया,
कीयो वासुकी नेत, मंदर का कीया रवाया,
पूंछ पकरीयो देव, मुख दैताण पकरीयो,
मथन कीयो शरूआत, धसी परबत जल परीयो,
देव दईत मुंझाई ग्या, ताको न कछु कल पर्त है,
मन 'चमन' हरी परबत धरन, कमठ रूप तब धर्त है.
( वराह अवतार )
हिरणाक्ष दैत बलवान, धरा जल मांह डुबावै,
करी घोर अटहास, अहर ब्रह्मांड कंपावे,
करे विनंती देव, वार किरतार करीज्जै,
धर्म धरा अब राख, दंड दुष्टन कुं दीज्जै,
प्रगट भयो परमेहरा, कोप दैत पर तुं करी,
हिरणाक्ष मार धर लावीयो, हरी देह वाराह धरी.
( नरसिंह अवतार )
एक समे अविनास, भार धर पाप वधी ग्यो,
जोग जग्य पण गया, सनातन धर्म तजी ग्यो,
कनक शिपु विकराल, काल बन धरा कंपावी,
पुत्र परे परहार, कीयो तम लीयो बचावी,
पोकार धार प्रहलाद रो, थंभ फार ततकार है,
नरसंग रूप लई निसर्यो, हरी हर्यो भु भार है.
( वामन अवतार )
वीर वीरोचन पूत, बली दातार शिरोमन,
दया वान दिल दार, भाव हरी भक्ती भयो मन,
देव असुर संगराम, हुवो मह परलय कारी,
जित्यो तिनहुं लोक, महाभड प्राक्रम भारी,
डोल्य पाट सरगा परी, देव राज मन डर्त है,
मन 'चमन' छलन बली राजकुं, रूप वामणो धर्त है.
( परशुराम अवतार )
नृप तजी गे ध्रम, क्रम अवळां बहु करीया,
रीत नीत पण तजी, पाप पंथे विचरीया,
हाथ हजारां नाथ, नाम अरजण भट भारी,
कामधेनु लै छीन्न, पितु तव नांख्यो मारी,
तपियो भ्रामण तनय तुं, भडक्या सरवे भूप है,
ईला नखतरी तें करी, परशुराम धरी रूप है.
( राम अवतार )
अहर कीयो बौ कहर, महर उण दीन ते कीध्धी,
त्याग सुख महेलान, रान केडी तें लीध्धी,
मुनी मख रक्षा करन, धरन हथ धनख लीधो,
ईन्दर जीत कुंभ कन्न, रन्न रावण वध कीधो,
दैत संघार्या दैव तें, चौद बरस बनमें फर्यो,
मन 'चमन' धर्म धर राखीयो, राम रूप धारण कर्यो.
( कृष्ण अवतार )
रीत तजी ग्या राज, बाज बन जपटुं करता,
अंत्र धार अंहकार, धर्म दल लेश न धरता,
भारी बाढ्यो भुह भार, पापरो पार न आवे,
कुरू खेत्र करतार, मावो जुध महा मचावे,
धर्म काज नर तन धरी, सेन अहर संघारीया,
धन्य धन्य धरणीधरा, हरी भार भु हर्रीया.
( बुद्ध अवतार )
कळजग करणी कुड, कुण ताकी गत जाणे,
वेद धरम नो त्याग, पंथ अवळा बौ ताणे,
परजा करती पाप, करम अकरम करी मंडे,
जती छंडीया जोग, छत्री निज धर्मकुं छंडे,
अंध कार अळ उपरे, वधीयो पारा वार है,
घर्म वेद राखन धरा, बुद्ध लीयो अवतार है.
( कल्की अवतार )
कली काल किरतार, आप आधार जगत को,
टाळ बाळ अवरोध, पार करी तार भगत को,
वध्यो छे आतक वाद, जगत बरबाद करंता,
रंक तणी फरीयाद , राव नह कान धरंता,
पोकार सुणी परजा तणो, दुष्ट नाश रण में करो,
मन 'चमन' हरी ईण वार तो, रूप कल्की धारण करो.
[ चमन गज्जर कृत ]
